17 januari 2014 21:20

Horse riding though the Viñales valley.

I didn’t sleep all that well. The prospect of riding a horse does that to me. Probably a mix of excitement and healthy fear. We enjoyed a splendid breakfast with more goodies for the one meal than the average Cuban will get to see in a week. There must be a special shop where the people running the Casas Particulares can do their shopping. They are a bit of a show case for the Cuban economy and have to show an abundance that is really not representative for real life here, like we experience it when we depend on our own shopping whilst living on board of Nelly Rose. We enjoyed it to the fullest.
Pupi came for us a few minutes before eight and walked us to the horses. They had already been saddled. There were two smaller horses standing nicely together, but the taller example that was intended for me was kept at a distance. Pupi assisted me in mounting the horse and explained the controls to me. You ride these horses like the American quarter horse where you keep the reigns in one hand and pull them to the right or to the left to indicate which way you want to go, but Pupi assured me that the horse new the way anyway. The reigns were not made of leather but rope. The saddle was of the American variety with a big bronze knob that can be useful if you have to tie off the lasso. It was a comfortable saddle, at least that is what I thought as we set off. It turned out that my horse wasn’t the best of friends with Hanneke’s horse and I had to keep it going to avoid that it would start grazing from the sugarcane or other nice bits on the side of the road. If I failed in doing so Hanneke’s horse would come up along side of me and then the horses started biting each other. Very disquieting and therefore best to be avoided. I paid attention.
The horses walked over the red soil of the path in the direction of the Mogotes, that were still covered by morning cloud. A Mogote is a square hill, because all the soil of its slopes has been washed away over thousands of years. This soil has collected in the valleys and is so fertile, that if you spit on a seed, it will grow. All around us was dense vegetation. We were of course early and that is really the right time to go. Nature was waking up and we had the world to ourselves. That would change in the course of the morning as we could judge from the bar that was opening up in the middle of nowhere. We passed a pig that lay down in the wild feeding its 10-11 tiny piglets and not much further we saw a cow with a calf behind it that couldn’t have been older than a week or so. Here and there we saw a farmer or a farmhand, all with a huge machete on their side, walking a cow or doing something else, but it was basically very quiet and the vistas were unbelievable. I tried to take my camera out of my backpack, to make a photograph of a particularly spectacular baobab tree, but my horse wasn’t having any of that, so I gave up the attempt. Hanneke did manage to make a number of pictures that will be uploaded some time in the future.
We passed a number of barns, that were constructed of palm tree timbers for the frame and covered with palm leaves. Some for the sides as well as for the pointed roofs, but most of the roofs were corrugated iron. The palm leaves kept out the light, but allowed plenty of ventilation, making the barns ideal for the drying of tobacco leaves.
After about an hour, I still believed the saddle to be very comfortable, we reached Leonardo’s tobacco plantation. We got off the horses and received a warm welcome from Leonardo and Dyaned. Just as we arrived Leonardo’s brother set off with a couple of oxen to go and plough the rows between the tobacco plants to keep it free of weeds. Leonardo then walked us to the same field to instruct us – in Spanish – about tobacco plants. We walked between some free standing oxen (one being ‘peligroso’ and we had to keep our distance) and a number of pigs standing in a pond that we had to cross. A tobacco plant grows to reach four layers of leaves when it reaches its maximum height. It will then have a flower at its top, but that flower will be cut out, to make sure that all the energy goes into the development of the leaves. The top leaves are the top quality, and the further down you get the less the quality of the leaves. The farm has to supply 90% of its crop to the government and is allowed to keep the remaining 10% for his own production of cigars, called Tabacos in Cuba, to distinguish them from smaller things like cigarillos and cigarettes. as we were absorbing all this knowledge the plough drawn by the oxen approached us and we could see how the single bladed plough indeed cleared the central row, while the oxen followed the row on either side, their distance from each other secured by a beam tied to their huge horns with ropes. They are controlled by a rope through their nose ring. They walked very peaceful whilst ploughing, but turning the beast around at the end was much more of an adventure.
Leonardo also planted some sugar cane, manioc, a replacement for potato, pineapple, grapefruit and he beheaded one of his coconuts for us so that we could drink from it.
He then took us into the barn, where he was drying tobacco leaves and told us all about the process of making cigars, a process that takes one year from the seedling to the finished product. The dried leaves are sprinkled with an infusion of juices and left to ferment wrapped in a palm leave. A bundle is formed of a number of leaves (the central vein is carefully removed from all leaves used in the process, as it contains 70% of the nicotine) and will become the inner part of the cigar. That is cut to size and wrapped and rolled on a glass plate in a leaf. That now has the form of a cigar and is rolled in the cover, a large leaf, parallel to the nerves or veins of that leaf. There are a few different ways to finish the cigar, but this covers the basic process.
I bought a stack of cigars wrapped in a palm leaf, apparently just as good as any humidor. Leonardo lit the cigar he had just manufactured for me and I was ready to mount my horse, Luzarro, again. I felt like the planter riding through the fields to supervise the people working there. That’s what being a tourist does to you. Everyone around you conspires to place you in a position at the top of the pyramid and not at the harsh reality of the actual people doing all the work. It is the short term dream from where you return to the every day reality. A reality that isn’t too shabby for us, come to think of it.
On the way back, Pupi was a bit in a hurry. He left us to enjoy our stay on the plantation without any pressure, but we had to make up for it on the way back. He motivated the horses to start trotting, something I got used to after a while. I thought he was motivating the horses with his voice, that was certainly part of it, but it turned out, that he was using his long whip to hit Hanneke’s horse on the behind and that shoved Hanneke’s horse up the behind of Luzarro, who was having none of it and trotted off.
It was now approaching 10 o’clock and we encountered a lot of other tourists on their way out into the valley, both on horseback as well as hiking. Suffice to say that we made it back in time, but I now had serious doubts about the level of comfort from the saddle and I nearly sank to the ground when we arrived safely and I got off the horse again. I knew the real agony would probably only come in a day or two, but that would really be a small price to pay for the very best way to see such a beautiful valley.

Te paard door de vallei van Viñales.

Ik had niet echt lekker geslapen en dat lag niet aan het bed. Het vooruitzicht van paardrijden had daar meer mee te maken; een combinatie van opwinding en gezonde angst. We genoten van een uitgebreid ontbijt, met meer lekkere dingen op tafel dan de gemiddelde Cubaan in een week te zien krijgt. Er moet ergens een speciale winkel zijn, waar de mensen van de Casas Particulares hun inkopen kunnen doen. Die Casas zijn natuurlijk een beetje een etalage voor de Cubaanse economie en ze moeten dan ook een overvloed laten zien, die niet echt een afspiegeling is van het echte leven hier, dat wij ervaren als wij afhankelijk zijn van onze eigen inkopen wanneer we aan boord van de Nelly Rose zijn. We lieten het ons uitgebreid smaken.
Pupi kwam ons een paar minuten voor acht ophalen en nam ons mee naar de paarden, die al gezadeld klaar stonden. Twee wat kleinere paarden stonden gezellig samen, maar het grotere exemplaar dat voor mij besteld was stond er een stukje vandaan. Pupi hielp mij bij het bestijgen van het paard en legde mij de bediening uit. Je rijdt op deze paarden als op een Amerikaans quarterhorse. Je neemt de teugel in één hand en trekt ze naar links of naar rechts om aan te geven welke kant je op zou willen gaan, maar Pupi verzekerde me, dat het paard zelf de weg ook zou weten. De teugels waren niet van leer, maar het was een ruw touw. Het zadel was ook zoals ze die in Amerika gebruiken, met een grote bronzen knop erop, die nuttig kan zijn als je een lasso moet beleggen of zo. Het was een comfortabel zadel, dat dacht ik althans op dat moment nog. Het bleek al snel, dat mijn paard en dat van Hanneke niet de beste maatjes waren en ik moest zorgen dat we in beweging bleven om te voorkomen dat mijn paard begon te knabbelen aan het suikerriet en andere lekkernijen waar we langs reden. Als me dat even niet lukte kwam het paard van Hanneke meteen naast me en begonnen de beesten elkaar te bijten. Erg onrustig en daarom beter om te trachten dat te vermijden. Het vergde de nodige concentratie.
De paarden liepen over het pad van rode aarde in de richting van de Mogotes, die nog omhuld waren met flarden van de ochtendmist. Een Mogote is een vierkante rots, omdat alle aarde van de glooiende hellingen in de afgelopen duizenden jaren zijn weggespoeld. Die aarde heeft zich verzameld op de bodem van de vallei en is zo vruchtbaar, dat een plant kan ontkiemen en wortelen als je een keer op een zaadje spuugt. De natuur ontwaakte en we hadden de wereld bijna helemaal voor onszelf. Dat zou in de loop van de ochtend wel gaan veranderen gezien de bar die nu al aan het openen was in het midden van niks. We reden voorbij een varken dat een stuk of tien tot elf piepkleine biggetjes lag te zogen en niet veel verder passeerden we een koe met een kalf dat hooguit een week oud kon zijn. We zagen ook nog een enkele boer of boerenknecht, allemaal met een joekel van een machete aan hun zij, die een koe aan het verweiden waren of iets dergelijks. Het was vooral erg rustig en de vergezichten waren volstrekt adembenemend. Ik heb nog geprobeerd om mijn camera uit mijn rugzak te pakken om een foto te maken van een prachtige baobab boom, maar daar wilde mijn paard niets van weten, dus dat heb ik opgegeven. Hanneke heeft wel een aantal foto’s kunnen maken, die we op enig moment in de toekomst wel op het blog zullen plaatsen.
We kwamen ook voorbij een aantal schuren. Gemaakt van een frame van palmstammen bedekt met palmbladeren. Sommigen hadden bladeren voor zowel de zijkanten als de puntdaken, maar de meeste daken waren van golfplaat. De palmbladeren houden het licht buiten, maar laten voldoende lucht door voor een perfecte ventilatie, zodat de schuren ideaal zijn voor het drogen van de tabaksbladeren.
Na ongeveer een uur, ik vond het zadel nog steeds comfortabel, kwamen we bij Leonardo’s tabaks plantage. We stegen af en werden enthousiast welkom geheten door Leonardo en Dyaned. Net toen we aankwamen vertrok de broer van Leonardo met een span ossen, waarmee hij de gangen tussen de rijen tabaksplanten ging ploegen om ze vrij te houden van onkruid. Leonardo liep met ons naar hetzelfde veld om ons – in het Spaans – tabaksplanten les te geven. We liepen langs een paar loslopende ossen (een daarvan werd beschreven als ‘peligroso’ en we moesten dus afstand houden) en een aantal scharrelende varkens, die aan het baden waren in een vijvertje dat we over moesten steken.
Een tabaksplant groeit tot hij vier lagen bladeren heeft tegen de tijd dat hij zijn maximale hoogte bereikt. Dan krijgt hij een bloem in de top, die er uit wordt gesneden, zodat alle energie in de groei van het blad gaat. Het blad van de bovenste laag bladeren is de beste kwaliteit en die kwaliteit neemt af naarmate je lager komt. De plantage moet 90% van de oogst aan de staat leveren en mag 10% van de oogst zelf houden voor de eigen productie. Sigaren worden in Cuba ‘tabacos’ genoemd, om ze te onderscheiden van cigarillo’s en sigaretten. Terwijl wij al deze kennis probeerden te absorberen kwam het stel ossen met de ploeg erachter naar ons toe. We zagen hoe de ploeg door de middelste gang ging, terwijl de ossen door de gangen aan weerszijden liepen. De afstand tussen de ossen werd bepaald door een balk, die met een touw was vastgezet aan hun reusachtige hoorns. De ossen worden bestuurd met een touw dat vastzit aan een neusring. Ze lopen heel dociel te sjokken tijdens het ploegen, maar het omkeren van het hele span was veel avontuurlijker.
Leonardo verbouwde ook wat suikerriet, maniok (een vervanger voor aardappelen), ananas, grapefruit en hij onthoofde een van zijn kokosnoten voor ons, zodat wij ons daar aan konden laven.
Leonardo nam ons vervolgens mee in zijn schuur, waar tabaksbladeren te drogen hingen. Hier vertelde hij ons van alles over de productie van sigaren, een proces dat alles bij elkaar van zaadje tot sigaar een jaar in beslag neemt. De gedroogde bladeren worden besprenkeld met een mengsel van verschillende sappen en dan ingerold in een palmblad om te fermenteren. Dan wordt er een bundeltje gemaakt van wat bladeren (nadat de centrale nerf er is uitgehaald, omdat daar 70% van de nicotine in zit). Dat bundeltje wordt de kern van de sigaar. Het wordt op maat geknipt en gewikkeld en op een glazen plaat in een blad gerold. Dan heb je al de vorm van een sigaar en dat wordt nu in het dekblad gerold, een groot blad, parallel aan de nerf van het halve blad. Er zijn verschillende manieren om de sigaar af te werken, maar dit zijn de vaste stappen in het proces.
Ik kocht een stapel sigaren, gewikkeld in een palmblad, kennelijk even effectief als om het even welke humidor. Leonardo stak de sigaar, die hij zojuist had gemaakt, voor mij aan en ik was klaar om mijn paard, Luzarro, weer te bestijgen. Ik voelde me als een herenboer, die door het veld reed om toezicht te houden op zijn plantage en de mensen die er werkten. Dat is wat er met je gebeurd als je ergens toerist bent. Iedereen om je heen spant dan samen om je het gevoel te geven dat je thuishoort aan de top van de piramide en niet bij de harde realiteit van de mensen die al het werk doen. Het is de korte droom vanwaar je weer terugkeert in de werkelijkheid van alle dag. Een werkelijkheid die voor ons overigens nog zo slecht niet is, als ik er even bij stil sta.
Op de terugweg had Pupi een beetje haast. Hij had geen enkele druk uitgeoefend terwijl we ons vermaalten op de plantage, maar we moesten de tijd inhalen op de terugweg. Hij motiveerde de paarden om te gaan draven, iets waar ik na een tijdje aan begon te wennen. Ik dacht, dat hij de paarden aanspoorde met zijn stem, en dat hoorde er zeker ook bij, maar het bleek, dat hij ook zijn lange zweep gebruikte om het paard van Hanneke op zijn achterste te slaan, zodat dat paard zijn neus tussen de billen van Luzarro wilde drukken, die daar helemaal niet van moest hebben en er schielijk de sokken inzette. Het liep nu tegen tien uur en we kwamen allerlei andere toeristen tegen op weg de vallei in, te paard of te voet. Het volstaat verder om te zeggen dat we op tijd terug waren, maar ik had inmiddels wel vraagtekens bij het comfortniveau van het zadel en ik ging bijna door mijn hoeven toen ik – eenmaal terug bij het punt van vertrek – weer afsteeg. Ik weet uit ervaring dat de echte pijn pas over een dag of twee komt, maar dat zal hoe dan ook een geringe prijs zijn voor de allerbeste manier om zo’n prachtige vallei te bekijken.